HAKAN GÜRSES

Bu soruya verilecek cevap, yalnızca teorik olmamalı. Masa başında oturup, bilgisayarda çizebileceğimiz bir yön veya rota değil burada söz konusu olan. Toplum eleştirisi pratiğinde ortaya çıkacak bir süreçten söz ediyoruz.

2040 yılı, “Maziye Bir Bakıver” adlı televizyon yarışma programı. Yaşlı adam ve genç sunucu, programın klasik dekoru içinde oturmaktadır. Sorular; 65 yaş üstü yarışmacıların, gençlik ve orta yaş dönemlerindeki olay ve konuları hatırlamasına ve ayrıntılarıyla anlatmasına yöneliktir.

Neye imrenirim peki? Mizacımda da yaşamöykümde de pek yer edememiş bir hafifliğe, özellikle de dünyanın bizlere (tabii ki hepimize değil) sunduğu nimet ve imkanlardan yararlanırken kimi insanın gösterdiği rahatlığa, soğukkanlılığa, nonchalance tabir edilen tabiiliğe…

Benim damağımda sıcak suyla yıkanmış meyve ve suya katılan klor tabletinin tadı, kolumdaysa okulda yapılan aşının acısı kalmıştır o günlerden. Salgın denince, hep kolera gelir aklıma bir de. Korona günlerinin şu kısa teneffüsü sırasında da bu böyle…

Avrupa ülkelerinde toplumsal hareketler kendilerini asimile eden iktidarlara karşı direnemedi son yıllarda. Buna bağlı olarak, meydanlarda kendini gösteren hareketlere paralel, başka bir direnme biçimi ortaya çıktı. İşte bu direniş türüne “ret ve infial” adını vermek istiyorum.

İstisna hâli, liberal demokrasilerde de kural oldu. Temel özgürlüklerin büyük bölümü askıya alınmış durumda: Seyahat ve toplantı özgürlüğü kısmen feshedildi, özel yaşamın gizliliği hakkının kaldırılması da an meselesi.

İster önemli noktalara parmak basalım, istersek günlük basit aksaklıklara takılalım. Söylediklerimiz, eleştirel söylemimiz, her iki ülkede yaşayan “yerliler” tarafından da maalesef “hariçten gazel atma” olarak değerlendiriliyor.

Elim varmıyor. Ama cevaplamak istediğim, cevaplandırmamızı istediğim sorularım var. En azından şu soruya cevap arıyorum: Hrant Dink niye öldürüldü?

Osmanlı’nın millet sistemiyle başlayıp, İttihat ve Terakki döneminde zirveye ulaşan etnisite mühendisliği, cumhuriyet döneminde de yeri geldikçe asimilasyon, segregasyon ve likidasyon “araçlarının” her biri kullanılarak sürdürülmüş.

Aus weihnachtlich-besinnlichen Gründen habe ich mir erlaubt, vom Meister Karl Kraus die beiden bekannten Figuren für ein paar Minuten auszuborgen – mitsamt einigen seiner Sätze, die abgedruckt sind in: Karl Kraus: Die letzten Tage der Menschheit.

Eğer ki Osmanlı’dan T. C.’ye uzanan Türkleşme ve Türk ulusal devletini oluşturma sürecini bir de azınlıkların perspektifinden değerlendirecek olabilsek; çok farklı bir söylem, coşku ve heyecanın değil, hüznün ve acının dikte ettiği bir anlatıyla karşı karşıya kalacağız.

“Aydın kimdir, görevleri nelerdir?” konulu medyatik tartışmayı ikide bir ısıtıp kamu gündemine getirmenin Türkiye’deki temel motivasyonu, aydınlara “vazifeni hatırla, gaflet etme!” uyarısıdır.

Wien – Individuell oder strukturell? Zivilcourage oder kollektiver Widerstand? Solche Gegenüberstellungen sind freilich problematisch, zumal sie künstliche Gegensätze konstruieren und alles Dazwischenliegende ausblenden. Außerdem sind

Struktur gegen Individuum. Ist Zivilcourage – oder Haltung – als eine individuelle Form des Widerstands ausreichend, um die Gesellschaft gerechter zu gestalten?