STUDIE

Muhalif müziğin sesi 1960’larda yükselir. Egemenlerin hedefi olur. 1951’de tutuklanıp aylarca işkence görür. 5 yıl hapishanelerde tutsak edilir. Sonra sürgün, gözaltı… Aramızdan ayrıldığı 20 Eylül 1985’ten bugüne tam 35 yıl geçti. Yaşamı boyunca yılmadı ama. Sesi, sazı ve türkülerle yaşıyor.

Ab dem 12. September 1980 begann auch für die kurdischen Medien die Zeit der Verbote, welche bis 1990 andauerte. Die in dieser Zeit entstandenen Zeitungen und Zeitschriften erschienen meist monatlich, wöchentlich oder 15tägig.

Die Zusammenarbeit der Kurden mit den Begründern der türkischen Republik dauerte daher nur während des Befreiungskrieges an.

Die erste kurdische Zeitung namens “Kurdistan” wurde am 22. April 1898 in Kairo, seitens Mikdat Midhad Bedirxan, in kurdisch-türkischer Sprache und arabischem Alfabeth veröffentlicht.

Çalıştay’ın ikinci bölümünde, seki ayrı çalışma grubu oluşturuldu ve bu gruplar, yuvarlak masa toplantıları yaptılar. Sorunları tespit ettiler, çözüm önerilerini sıraladılar. Her grup adına iki kişi kürsüye çıkarak, çalışmalarının sonuçlarını bütün katılımcılar için özetledi.

Çalışan, üreten kadınların mutluluğu gözlerinden okunuyor! Köy kadınları, yöresel giysileri içinde ışıl ışıl. Kendine öz güvenleriyle, duruşlarıyla konuşuyorlar mikrofona. Aile içinde değişen, iyileşen durumlarını, yaşamlarını anlatıyorlar heyecanla.

Şiir, toplumları değiştirebilme gücüne sahiptir. Eğer böyle olmasaydı Nesimi’nin derisi yüzülmez, Lorca kurşuna dizilmez, Ritsos askeri cuntanın esir kamplarında çile çekmez ve Nâzım yıllarca hapis yatmaz, sürgünde ölmezdi.

Şiiri, kişiliği, düşünceleri ve yaşayışıyla ilgili -olumlu/olumsuz- çok şey söylendi, yazıldı. Seveni olduğu kadar sevmeyeni de var. Herkesin kabul ettiği ise Nâzım Hikmet’in büyük şair olduğudur.

İrili ufaklı her bir dil somut bir tarihin ve kültürün taşıyıcısıdır. Çokdillilik insanların entelektüel hazinesidir. Dünya çapında büyük çabalar gösterilmeli, can çekişmekte olan dillerin ölmeleri önlenmelidir.

Ölen diller, yaşayan dillere göre daha karmaşık; morfolojisi ve düzensiz dil ansiklopedisi daha zengindir. Bugün yaygın olan dillerin bu durumlarının arka planında, emperyalist yayılmacılığın yanısıra bir dizi başka önemli etken yer alır.

Günümüzdeki dillerin yüzde 2’sinin 7 milyon konuşanı varken, yüzde 90’ının sadece 5 bin konuşanı var!*

Kürt gazeteciliğinin 121. Yılı (22 Nisan 2020) dolayısıyla güncellediğimiz bu araştırmanın ağırlıklı zaman dilimi, 1898 ila 2010 yılı arası şeklinde belirlendi. Ancak bu son bölümde, 2019’un sonlarına kadar olan örneklere de yer verdik.

Kürtler, 1950’lerde Türkçe dergiler çıkardılar. Kürtçe’nin de kullanıldığı yayınlar 1960’larda söz konusu oldu. 1975-80 arasında ağırlık siyasi dergilerde oldu. Bu dergiler, Türkçe-Kürtçe olmak üzere iki dilliydi çoğunlukla.

Kurucularının, “Türklerin ve Kürtlerin cumhuriyeti” şeklinde tanımlayarak kuruluş sürecini başlattıkları Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk 40 yılında, Kürtçe her alanda olduğu gibi basın ve yayın dünyasında da yasaktı.

Bu bölümde, II. Meşrutiyet’le (1908) ilanıyla gelen ilk basın dalgası ve Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra, Cumhuriyet’ten önceki birkaç yıl içinde Kürtler ait, Kürtler tarafından Kürtçe, Osmanlıca, Türkçe çıkarılan yayınları ele alıyoruz.