STUDIE

Şiir, toplumları değiştirebilme gücüne sahiptir. Eğer böyle olmasaydı Nesimi’nin derisi yüzülmez, Lorca kurşuna dizilmez, Ritsos askeri cuntanın esir kamplarında çile çekmez ve Nâzım yıllarca hapis yatmaz, sürgünde ölmezdi.

Şiiri, kişiliği, düşünceleri ve yaşayışıyla ilgili -olumlu/olumsuz- çok şey söylendi, yazıldı. Seveni olduğu kadar sevmeyeni de var. Herkesin kabul ettiği ise Nâzım Hikmet’in büyük şair olduğudur.

İrili ufaklı her bir dil somut bir tarihin ve kültürün taşıyıcısıdır. Çokdillilik insanların entelektüel hazinesidir. Dünya çapında büyük çabalar gösterilmeli, can çekişmekte olan dillerin ölmeleri önlenmelidir.

Ölen diller, yaşayan dillere göre daha karmaşık; morfolojisi ve düzensiz dil ansiklopedisi daha zengindir. Bugün yaygın olan dillerin bu durumlarının arka planında, emperyalist yayılmacılığın yanısıra bir dizi başka önemli etken yer alır.

Günümüzdeki dillerin yüzde 2’sinin 7 milyon konuşanı varken, yüzde 90’ının sadece 5 bin konuşanı var!*

Kürt gazeteciliğinin 121. Yılı (22 Nisan 2020) dolayısıyla güncellediğimiz bu araştırmanın ağırlıklı zaman dilimi, 1898 ila 2010 yılı arası şeklinde belirlendi. Ancak bu son bölümde, 2019’un sonlarına kadar olan örneklere de yer verdik.

Kürtler, 1950’lerde Türkçe dergiler çıkardılar. Kürtçe’nin de kullanıldığı yayınlar 1960’larda söz konusu oldu. 1975-80 arasında ağırlık siyasi dergilerde oldu. Bu dergiler, Türkçe-Kürtçe olmak üzere iki dilliydi çoğunlukla.

Kurucularının, “Türklerin ve Kürtlerin cumhuriyeti” şeklinde tanımlayarak kuruluş sürecini başlattıkları Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk 40 yılında, Kürtçe her alanda olduğu gibi basın ve yayın dünyasında da yasaktı.

Bu bölümde, II. Meşrutiyet’le (1908) ilanıyla gelen ilk basın dalgası ve Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra, Cumhuriyet’ten önceki birkaç yıl içinde Kürtler ait, Kürtler tarafından Kürtçe, Osmanlıca, Türkçe çıkarılan yayınları ele alıyoruz.

Türkçesi yazılı, Almancası ise seslendirilmiş slayt tarzında yayınlayacağımız araştırmamız, ilk Kürtçe gazetenin yayımlandığı 1898 yılı ile 2010 yılı arasını kapsayacak.

“Yeni Sosyal Hareketler”in Batı dünyasında aldığı tarz, nitelik ve bileşim ile Latin-Amerika ve Ortadoğu’da büründüğü biçim, nitelik ve kapsama alanı aynı değil.

Yeni sosyal hareketlerin eylem repertuvarı oldukça zengin: Kamp kurma, işgal ve oturma eylemleri, insan zinciri, performans sergileme, eleştiri ve taleplerini şarkılar aracılığıyla ifade etme gibi.

Jön Türkler, Bektaşilik için kadrolar görevlendirip araştırmalar yaptırmışlardır. Baha Said Bey, Alevi zümrelerin araştırılması için Alevi yerleşim bölgelerine gönderilmiştir.

Bektaşiler ile Jön Türkleri buluşturan meşrutiyetçiliğin yanı sıra coğrafi, örgütsel, dinsel, kültürel, ideolojik birçok kesişme noktası bulunabilir.

1889’da sistemi değiştirmek için yola çıkan Jön Türkler ile Bektaşilerin yolları kesişecektir. Sistemin dışına itilen Bektaşiler, sahneye geri döner.